Nieuws

Watersporters opgelet!! "zo gaat je materiaal niet naar de bliksem"

Tips & trucs

• Hoe beter de geleiding van de masttop naar het water, hoe sneller de lading wordt afgevoerd. Dit wordt bereikt door de mast en het want met goed geleidende kabels te verbinden met de kielbouten. De weerstand tussen masttop en kielbouten is bij voorkeur minder dan 1 Ohm.
• Een blikseminslag zorgt altijd voor een inductiestroom in alle nabije, geleidende materialen, tot op wel 10 meter afstand. Hierdoor kan ook een blikseminslag in de buurboot tot schade op het eigen jacht leiden.
• Door de inductiestroom kunnen bij een inslag ook uitgeschakelde en losgekoppelde apparaten beschadigd raken. Om dit te voorkomen, kunnen kleine apparaten (mobiele telefoon, handheld GPS, handheld marifoon) in de oven of een metalen kistje worden geborgen. Om grotere en vaste apparaten te beschermen is het noodzakelijk een grotere Kooi van Faraday te creëren. Dit kan door alle mogelijke metalen (zoals de voetreling, de stagen, de mast, de zeereling, de preek- en hekstoel, de motor en eventuele metalen tanks) met elkaar te verbinden. Apparaten binnen deze kooi zijn veilig(er). In een schip met bliksembeveiliging, zoals de meeste moderne schepen hebben, wordt een inslag snel naar de kiel geleid, maar kan door de inductiestroom nog altijd forse schade ontstaan!
• 
  Voor de hand liggende ontladingsbanen op een slecht (l) en een goed (r) geaard jacht.
  Een overspanningsbeveiliger (die het te veel aan spanning naar de aarde kan leiden) op cruciale apparaten (zoals de marifoon) en bij de dekdoorvoer van de antennes kan apparaten extra beschermen.
• Het in het water hangen van accukabels vanaf de stagen is eigenlijk zinloos door het geringe oppervlak van het in het water hangende metaal, tenzij aan de kabel een metalen plaat van minimaal een halve vierkante meter hangt. Een met de voorstag verbonden ankerketting en anker (bij voorkeur op de zeebodem, maar anders in het water hangend) is wel een goede, extra geleider om de bliksem snel naar het water of de zeebodem af te voeren.
• Een extra bliksemafleider op de mast, die dan wel moet uitsteken boven de marifoonantenne, verkleint de kans op inslag in de marifoonantenne zelf, en daarmee op onklaar raken van de marifoon, hoewel een inductiestroom in de antennekabel dan natuurlijk nog steeds mogelijk is.

Vier extra maatregelen voor op zee:

1. Verklein de kans dat een bemanningslid een geleidend materiaal (met name stagen en stuurwiel) vasthoudt tijdens een inslag door de bemanning zo veel mogelijk in de kuip of de kajuit te hebben, het stuurwiel te isoleren of de stuurautomaat te gebruiken (of nog beter: het stuurwiel tijdelijk vast te zetten) en iedereen weg te houden van geleiders.
2. Zorg dat de motor draait, zodat je niet afhankelijk bent van de accustroom om deze te starten.
3. Strijk de zeilen, zowel uit het oogpunt van brandschade als uit het oogpunt van harde windvlagen waarmee onweer gepaard kan gaan, of vaar met sterk gereefd tuig.
4. Zeil na een blikseminslag op zee altijd met (zwaar) gereefd tuig vanwege de kans op door de inslag beschadigde stagen.

Verzekerd?
Slaat de bliksem toch in, dekt je verzekering dan de schade? Hans Vink, branchemanager bootverzekeringen bij de Nationale Nederlanden: “Met een casco verzekering zal bliksemschade over het algemeen gedekt worden door de verzekeraar, omdat het wordt gezien als een van buiten komend onheil. Jaarlijks zien we ongeveer vijf á tien gevallen. Meestal gaat het over boten op de Middellandse Zee, maar in Nederland komt het ook voor.”
“Er zijn twee soorten blikseminslagen. Bij een inslag waarbij de bliksem vol in de mast slaat, is de schade meestal heel duidelijk. Een gespleten mast, vuur dat uit stopcontacten komt, een zeerailing die eraf ligt; ik heb het allemaal al gezien. Daarnaast kan de schade ook veroorzaakt worden door de inductiestroom van een blikseminslag in je omgeving. Je apparatuur kan dan alsnog naar de vaantjes zijn. De oorzaak is dan onduidelijker dan bij een volle inslag. Als de boten om je heen ook problemen hebben door de blikseminslag, is de schade makkelijker te herleiden.”
“Wij adviseren om na een volle inslag de boot goed te controleren op lekkages. Een blikseminslag die geen geleidde weg naar buiten vindt, kan in het ergste geval gaten in je dek of romp slaan. Het beste is dan om je boot te laten lichten voor controle. Ook adviseren we om in de eerste plaats jezelf en je bemanning veilig te stellen; raak zeker geen metalen onderdelen aan. Gelukkig hebben we tot nu toe nog nooit te maken gekregen met persoonlijke letsels door blikseminslag.”